اصطلاح «بیلت» (Billet) یا شمشال در دنیای متالورژی به نوعی شمش اشاره دارد که به عنوان محصول نیمه نهایی در اکستروژن، آهنگری، نورد و سایر عملیات‌های فرآوری فلزات به کار می‌رود. این نوع شمش‌ها عموما از طریق ریخته‌گری یا نورد گرم فلز مذاب به شکل ساده ساخته می‌شوند و امکان انجام فرآیند شکل‌دهی را ایجاد می‌کنند.
بیلت‌ها را بسته به خواص مورد نظر و کاربردهای نهایی معمولا از موادی مانند فولاد، آلومینیوم، برنج یا مس می‌سازند. تا اینجا متوجه شدیم بیلت چیست، در ادامه به ارائه نکات مفید دیگری درباره این نوع شمش می‌پردازیم.
مشخصات بیلت‌ها
بیلت‌ها این امکان را به فلزات می‌دهند تا به شکل پیچیده‌تری تهیه شوند. به علاوه، این نوع شمش‌ها چکش‌خواری و شکل‌پذیری مناسب دارند، به خصوص زمانی که در طول فرآیند شکل‌دهی و قالب‌گیری در معرض دماهای مختلف قرار می‌گیرند. بیلت‌ها همچنین در برابر خوردگی و خستگی مقاومت بالایی دارند.
مشخصات بیلت فولادی
خواص فیزیکی بیلت فولادی نیز به ترکیب آن بستگی دارد. یکی از انواع متداول این نوع شمش، بیلت فولاد با کربن متوسط بوده که دارای استحکام مناسب و در عین حال مقداری انعطاف‌پذیری است. این نوع بیلت فولاد استحکام کششی بالاتری نسبت به فولادهای کم‌کربن دارد که در کنار ویژگی انعطاف‌پذیری به گزینه‌ای مناسب برای کاربردهای خاص بدل می‌شود.
بیلت فولادی کربن متوسط، مقاومت بهتری در برابر خوردگی دارد و همین امر محافظت مناسب در برابر زنگ‌زدگی و سایش در طول زمان را برای آن به همراه دارد.
انواع کاربرد بیلت
موارد کاربرد بیلت‌ها قبل از اینکه به شکل‌ها و اندازه‌های دیگر تبدیل شوند، محدود است. آن‌ها پیش از استفاده برای اهداف مختلف، مجموعه‌ای از فرآیندهای تولیدی را پشت سر می‌گذارند. متالورژیست‌ها از طریق انتخاب دقیق ترکیب آلیاژ، عملیات حرارتی و روش‌های بهبود می‌توانند خصوصیات بیلت را برای رفع نیازهای خاص تنظیم کنند.
شمش بیلت فولادی برای تولید محصولات مختلف ساده‌ای مانند میلگرد و پالت فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدیهی است قیمت پالت فلزی و سایر محصولات مشابه بر اساس عوامل مختلفی از جمله کیفیت ماده اولیه که می‌تواند بیلت باشد و همچنین پیشنهاد رقبا مشخص می‌شود که پیش از خرید باید آن‌ها را با دقت بررسی کرد.
از بیلت‌های فولادی برای ساخت سازه‌های فلزی پیچیده نیز بهره می‌برند و به منظور تولید قطعات برای صنایع مختلف از خودروسازی و هوافضا گرفته تا ساخت و ساز استفاده می‌شوند. این نوع شمش‌های فلزی مقاومت مناسبی در برابر خستگی دارند و این ویژگی‌های مکانیکی موجب می‌شود برای کاربردهایی مانند ساخت پیستون در موتورها و همچنین چرخ‌دنده در ماشین‌ها که حرکات تکراری پرتعداد و پشت سر هم دارند، انتخابی مناسب باشند. البته باید توجه داشت این مشخصات در نهایت به خواص شیمیایی بیلت بستگی دارند.
بیلت‌های فولادی اغلب در ساخت قطعات خودرو مانند میل‌لنگ، میله‌های اتصال، پیستون و میل بادامک استفاده می‌شوند. گفتنی است از آنجایی که شمش بیلت از شکل‌پذیری و استحکام خوبی برخوردار است، برای این‌گونه کاربردها عنصری قابل اتکا محسوب می‌شود.
روش‌های تولید بیلت
برای درک بهتر ساخت بیلت لازم است فرآیند تولید آن را بررسی کنیم که شامل دو روش اصلی می‌شود؛ ریخته‌گری و نورد گرم.
- ریخته‌گری
ریخته‌گری فرآیند ریختن فلز مذاب در قالب برای رسیدن به شکل دلخواه است که با این روش می‌توان قطعاتی با ابعاد، وزن و اشکال مختلف تولید کرد. ریخته‌گری به طور گسترده‌ای در ساخت بیلت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و از طریق آن امکان تولید کارآمد بیلت‌های بلند با ابعاد ثابت فراهم می‌شود.
- نورد گرم
نورد گرم یکی دیگر از روش‌های رایج برای تولید بیلت است. در این فرآیند، یک شمش ریخته‌گری تا دمای مشخصی گرم می‌شود، سپس آن را از یک سری غلتک عبور می‌دهند. هنگامی که شمش از میان این غلتک‌ها عبور می‌کند، فشرده و کشیده شده و به شکل بیلت درمی‌آید.
گاها بیلت با دیگر انواع شمش مانند بلوم (Bloom) و اسلب (Slab) به دلیل شباهت‌هایی که با یکدیگر دارند، اشتباه گرفته می‌شود؛ در ادامه به بیان تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم.
ابعاد بیلت
شمش‌های بیلت طول بیشتری نسبت به شمش دارند، در مقاطع مربع یا دایره‌ای شکل ساخته می‌شوند و عمدتا سطح مقطع آن‌ها کمتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع است.
تفاوت بیلت و انواع شمش
تفاوت بیلت با دیگر انواع شمش از جمله بلوم و اسلب عمدتا مربوط به اندازه و شکل آن‌هاست.
تفاوت بیلت و بلوم
بلوم یا شمشه را می‌توان نوعی بیلت دانست که دارای طول بیشتر و سطح مقطع بزرگتر است. از بلوم اغلب به منظور تولید محصولاتی مانند تیرآهن، ناودان، قوطی، ریل و انواع پروفیل استفاده می‌شود.
تفاوت بیلت و اسلب
اسلب نوعی شمش فلزی با سطح مقطع مستطیلی ضخیم‌تر و بسیار عریض‌تر از سطح مقطع بیلت است.
معروف‌ترین تولیدکنندگان بیلت در ایران
کارخانه‌های مختلفی در چندین استان کشور انواع شمش‌های فولادی مانند بیلت، بلوم و اسلب تولید می‌کنند. از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به فولاد خوزستان، فولاد مبارکه اصفهان، ذوب‌آهن اصفهان، فولاد هرمزگان و فولاد خراسان اشاره کرد.
قیمت شمش بیلت
قیمت‌گذاری بیلت‌های فولادی بر اساس عوامل مختلفی انجام می‌شود. کیفیت، میزان تقاضا در بازار، قیمت رقبا، میزان تقاضا در بازار و نوسانات ارز را می‌توان مهمترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت بیلت برشمرد.
مسلما برای تولید محصولات نهایی می‌بایست محصول نیمه نهایی یعنی شمش بیلت را با قیمتی مناسب تهیه کرد. دستیابی به مناسب‌ترین قیمت ورق سیاه امروز به عنوان یک نمونه از محصولات نهایی بیلت‌های فولادی زمانی ممکن است که بتوانیم شمش‌ها را با کمترین هزینه و بهترین کیفیت تهیه کنیم.
جمع‌بندی
بهره‌گیری از بیلت‌ها در مقادیر کم مقرون به صرفه است، از‌این‌رو در صنایع مختلف مورد توجه قرار دارند. به طور کلی این قطعات فلزی علاوه بر توسعه محصولات ساده، امکان ایجاد محصولات فلزی بسیار تخصصی را نیز فراهم می‌کنند. پس هرگاه یک پل مقاوم، خودروی شیک و یا یک هواپیمای پیشرفته را مشاهده کردید، باید بدانید که بسیاری از آن‌ها توسط همین شمش‌های فولادی معمولی و ساده ساخته شده‌اند.
با این اوصاف مشخص است که قیمت شمش بیلت بر هزینه تمام‌شده مقاطع فولادی موثر است، از جمله محصولاتی مانند قیمت میلگرد ۱۴ و قیمت میلگرد ۱۶ به عنوان پرمصرف‌ترین میلگردها در صنعت ساخت و ساز.
واحد تولید انبار پیشرو صنعت به مساحت ۱۰ هزار متر مربع در شورآباد در جنوب تهران واقع شده است. تولید انواع پالت، انواع سازه‌های فولادی، تیر ورق، یراق آلات برقی و جرثقیل سقفی فقط بخشی از خدماتی است که این واحد ارائه می‌دهد.
این مجموعه قابلیت رزرو انبار به شکل آنلاین را در اختیار شما عزیزان قرار داده است تا به سادگی و با چند کلیک اقدام به رزرواسیون کنید.
سوالات متداول
بیلت که آن را با نام شمشال هم می‌شناسند، از انواع شمش است و به عنوان محصول نیمه‌نهایی از موادی مثل فولاد، آلومینیوم، برنج یا مس تولید می‌شود.
شمش‌های بیلت از طریق دو فرآیند اصلی ریخته‌گری و نورد گرم ساخته می‌شوند.
بیلت، بلوم و اسلب هر سه از انواع شمش و محصولات نیمه‌نهایی هستند که اندازه و شکل آن‌ها متفاوت است. بلوم طول بیشتر و سطح مقطع بزرگتری دارد، در حالی که اسلب دارای سطح مقطع مستطیلی ضخیم‌تر و بسیار عریض‌تر است.
